Loon

Het dorp Loon is één van de fraaie kernesdorpen op het Drentse plateau waarvan het karakter nog vrij goed bewaard is gebleven. De naam Loon komen we in oude oorkonden tegen als Loen. Er werd ook wel verondersteld dat de naam Loon een meervoud is van het woord “lo’ of “loo”, dat in veel plaatsnamen voorkomt. Een ‘Loo’ is oorspronkelijk een open plek in het bos waar men vee kon weiden.

De oorsprong van de nederzetting d.w.z. in de vorm van een dorp, dient te worden gezocht in de periode na de Romeinse keizertijd, dus de achtste of de negende eeuw na Christus.

Eeuwenlang werd het dorp bewoond door een economisch vrijwel op zichzelf staande gemeenschap van boeren en enkele ambachtslieden. Levensmiddelen, grondstoffen voor kleding en schoeisel, brandstof en bouwmaterialen werden ter plaatse gewonnen en ook verwerkt.

Loon, 1970

Loon kan gerekend worden tot de middelgrote esdorpen. Naast de hoofdelementen van het esdorpenlandschap was er een klein aantal elementen dat de structuur van het landschap bepaalde en voor een deel nog bepaalt. Genoemd kunnen worden de driften/zandwegen, waarlangs de schapen en koeien van en naar de weidegronden werden geleid en de houtopstanden in de vorm van wildkeringen en perceelsscheidingen en in de vorm van bosjes (brandstof looistof uit eikenhout, bouwmaterialen).

In de negentiende en twintigste eeuw werd het eeuwenoude cultuurpatroon plotseling doorbroken door het beschikbaar komen van kunstmest, het gebruik van punt- of prikkeldraad, de verdeling van het gemeenschappelijk bezit (de marke gronden), het bekend raken met betere ontginningsmethoden en door industrialisatie en technologische ontwikkelingen.

Er werden straten aangelegd waardoor na bebouwing straat wanden ontstonden. Daardoor werd de oorspronkelijke ruimtelijke structuur van het dorp aangetast.

De kleine open ruimten zijn veelal niet meer herkenbaar ten gevolge van nieuwbouw, verbouwingen en de aanleg van bestrating. Ondanks deze verarming van het landschap blijkt er vooral in het stroomgebied van de Drentse Aa nog verrassend veel van het oude esdorpenlandschap bewaard te zijn.